Haven (kade)

Wanneer de haven in ’s Gravenmoer is ontstaan is niet te achterhalen.  Er wordt al in stukken uit 1308 melding gemaakt  over scheepvaart vanuit ’s Gravenmoer. In een gemeente verslag  uit 1853 staat dat in de loop van dat jaar de haven is verbreed en uitgediept . In 1877 wordt besloten de haven nog verder te verbreden, en in de loop van 1881 wordt er een planken beschoeiing aan gebracht. Daarna in 1886 wordt langs de losplaats keibestrating aangelegd en in 1910 worden er enkele putten van cement aangelegd om bij het lossen van z.g huisjesmest, ook wel beer genoemd, meer zindelijkheid te kunnen betrachten.  Foto onder:  De haven met het café en de hooipers aan het einde van de havenkade.

 In het verre veleden was de handel in turf  de belangrijkste bron van bestaan voor de inwoners van ’s Gravenmoer. Later kwam daar de handel in hooi, rijshout en beer bij. Om al deze producten t kunnen ververvoeren was men op de scheepvaart aangewezen. Daardoor beschikte ’s Gravenmoer op den duur over een vrij groot aantal turfaken of Geubels die op een eigen scheepswerf in de eigen haven van ’s Gravenmoer gebouwd werden. Foto  een tekening van een 's Gravenmoerseaak of Geubel.

Op den duur raakte het gehele moer ontgonnen en kwam er een eind aan de turfhandel.
Voor de tweede wereldoorlog is de scheepvaart in ’s Gravenmoer verder  teruggelopen. Aan de hooi en beerhandel komt een eind en de scheepvaart verdwijnt uiteindelijk geheel uit het dorpsbeeld. De haven is te klein voor  de nieuwe ijzeren schepen en het onderhoud van de haven is te duur in verhouding tot het gebruik. De geïnde havengelden dekken de kosten niet meer. Foto onder: In 1950 wordt de haven gedempt.

De enige echte industrie die ‘s Gravenmoer heeft gekend was gevestigd aan de haven. Deze industrie staat in verband met de scheepvaart. In de tweede helft van de negentiende eeuw  is er één echte scheepswerf die gevestigd is aan de haven. Later zijn er twee die weer worden samengevoegd tot de scheepswerven van P.J Tak. De scheepswerven van P.J Tak repareren en (ver)bouwen eerst houten schepen en later maken ze ijzeren schepen. In 1910 gaat de werf failliet. Foto onder : Aan de linkerzijde van de foto de scheepswerf van Tak.

 Bekende schippersnamen uit’s Gravenmoer zijn Kielen, Faro, Mouthaan, Van Raamsdonk, Van der Dussen en Blom.

Foto onder is uit 1969 met Adriaan van Dongen, schipper Charl Kielen, schipper Gerrit Moutaan en Wijnand van Dongen.

 Hieronder een aantal foto's van de haven en schepen in de haven van's Gravenmoer.

Foto onder: Sleepschip Excelsior op de helling van de werf van P.J Tak aan de haven in ’s Gravenmoer in 1905.

                         

Foto onder: Tewaterlating sleepschip Excelsior op donderdag 21 december 1905 van de werf van P.J Tak in ’s Gravenmoer.

Hier onder : Van de tewaterlating van het sleepschip Excelsior werd destijds aandacht besteed in de media.

Foto onder: Een keen met hooi in de haven van ’s Gravenmoer .Een keen is een  grote anderhalf-masters, met een slank voor- en achterschip en een soort paviljoen. Lengtes tot circa 42 meter, breedtes tot circa 6 meter.

Foto onder: Huis aan het einde van de havenkade. Het heeft hier nog geen luifels langs de voorgevel.

Foto onder: Havenkade in ’s Gravenmoer met hooischepen en een hooiwagen. In het huis aan het einde van de havenkade is nu een café gevestigd met luifels langs de voorgevel. Achter het café zijn nu twee loodsen van de hooipers te zien.

Foto onder: Beeraakjes langs de oude havenkade.

Foto onder: Twee beeraakjes en een zogenaamd “kastje” met hooi voor de hooipers. Foto dateert uit begin jaren twintig van de twintigste eeuw.

Foto onder: Een keen geladen met hooi. Het speciale roer, een zogenaamd "klaphekken" . De havenkade is nog niet bebouwd, in de verte staan het Café  en de hooipers.

Foto onder: Rechts op de voorgrond het schip genaamd de Hendrika van van Dalen, later de Gerrit genaamd.

Foto onder: Zicht op de oude haven in 1925. Het scheepje rechtsvoor op de foto is het beurtscheepje Onderneming.

Foto onder: De haven van ’s Gravenmoer rond 1900. Op de foto ziet men in de haven aakjes en links de werf van Tak met een schip in aanbouw.

Foto onder: Het beurtscheepje de Onderneming van schipper Piet Faro.

Foto onder is van rond 1900 van de werf met voor het werfterrein twee kenen met klaphekken. Op de helling een tweemastklipper of –klipperaak. Rechts op de foto het café met daarachter de hooipers aan de havenkade. Voor de kade een aakje.

Foto onder: De havenkom met een sleepschip in aanbouw op de werf. Rechts op de foto een keen hoog opgeladen met hooi.

Foto onder: Een sleepschip in aanbouw. Het schip wordt zijdelings te water gelaten wanneer het gereed is en verlaat via de Donge het dorp ’s Gravenmoer.

Foto onder: Een schip in de drooggevallen haven van ’s Gravenmoer aan de achterzijde van het werfterrein.

Foto onder: Gezicht op de werf vanaf de overkant van de haven. De werf is op deze foto niet meer in gebruik als scheepswerf. Voor de wal ligt een beurtmoterscheepje.

Foto onder: Zicht op de havenkade met op de achtergrond het café en de hooipers.

Foto onder: De havenkade in 1975. Waar vroeger de haven was is nu een klein parkje.